In de systeemtherapie gaat men ervan uit dat elk gedrag – en dus ook elk symptoom – communicatie inhoudt, een boodschap. Symptoomgedrag is dus nooit louter iets dat we moeten bestrijden. We trachten te luisteren naar wat het symptoom ons vertelt over het systeem. Het symptoom is namelijk dikwijls een ultieme poging om te spreken over iets waar moeilijk expliciet kan over gesproken worden. De persoon zit in de knoei met gevoelens bij zichzelf en met wat gaande is in zijn omgeving, beseft dit vaak zelf niet, en kan of durft er niet over spreken, zodat het zich omzet in gedrag.

Voorbeelden van symptoomgedrag zijn: stress, depressie, angst, agressie, problemen in de relatie of in de opvoeding, eetproblemen, die zich uiteindelijk wreken in chronische fysieke aandoeningen zoals fybromyalgie, CVS, MS, ME, …

De systeemtheorie gaat er daarenboven van uit dat de zoektocht naar de betekenis van het symptoom juist de weg toont naar de oplossing van de problematiek en naar meer harmonie. Om iemand te kunnen helpen, gaan we de weg terug: op zoek naar deze boodschap achter het gedrag van deze persoon in zijn context.

Soms zijn symptomen ook een boodschap over de ideeën die mensen hebben over hoe het leven zou moeten gaan bijvoorbeeld: wanneer ben je een goede partner of ouder, wat is een goede opvoeding. Deze ideeën zijn soms gegroeid binnen de familiegeschiedenis.

We kunnen op zoek gaan naar de geschiedenis waarin dit denken is gegroeid. Zo kunnen we trachten te begrijpen hoe men tot die denkbeelden is gekomen zonder dat men beseft wat de gevolgen ervan zijn.

Spanningen en problemen zijn tot op zekere hoogte normaal. Zij horen bij het leven, bijvoorbeeld wanneer de kinderen uit huis gaan en het gezin in een nieuwe fase komt.
Echter, als de problemen ernstig zijn of lang duren, kunnen zij de draagkracht van één of meer gezinsleden ondermijnen. Dan kunnen klachten ontstaan zoals angsten, een depressie, problematisch gedrag, …

Soms liggen de problemen vooral in de relationele sfeer, hetzij tussen partners, hetzij tussen ouders en kinderen, soms zijn de problemen meer individueel van aard.
Juist als het leed voor één van de gezinsleden te groot is geworden, en de steun van de omgeving onvoldoende blijkt, kan het aangewezen zijn om therapie aan te vragen.

Wat zijn familie- of organisatieopstellingen?

Organisatieopstellingen zijn een krachtige werkmethode die gebruikt wordt om inzicht te krijgen in de dynamiek, structuur en onderlinge verhoudingen binnen een organisatie. Het is gebaseerd op het idee dat organisaties net als mensen een “systeem” zijn, met bepaalde onbewuste krachten en patronen die invloed hebben op hoe de organisatie functioneert. Door middel van opstellingen kunnen deze onbewuste krachten zichtbaar gemaakt worden. Hier zijn de voordelen, situaties en redenen waarom bedrijven of organisaties een opstelling zouden doen:

Voordelen van organisatieopstellingen:

1. Inzicht in onderliggende patronen: Opstellingen helpen onbewuste dynamieken, conflicten, blokkades en verborgen verhoudingen te identificeren die de effectiviteit van de organisatie kunnen beïnvloeden.

2. Verduidelijking van rollen en verantwoordelijkheden: Door opstellingen kunnen onduidelijke of conflicterende rollen en verantwoordelijkheden zichtbaar worden, wat helpt om de structuren binnen een organisatie te herzien of te verduidelijken.

3. Betere communicatie: De opstelling maakt verborgen communicatiepatronen zichtbaar en helpt te begrijpen waarom bepaalde mensen niet goed met elkaar communiceren of waar misverstanden ontstaan.

4. Versterken van samenwerking: Het kan bijdragen aan het creëren van een groter gevoel van eenheid, verbondenheid en samenwerking tussen medewerkers of afdelingen, omdat de opstelling inzicht biedt in hoe mensen samenhangen.

5. Oplossen van conflicten: Organisatieopstellingen kunnen helpen om onopgeloste conflicten of spanningen binnen een organisatie te adresseren door deze op een systemische manier te bekijken.

6. Hernieuwde focus en richting: Opstellingen kunnen het leiderschap en de organisatie helpen om een heldere richting en strategie te formuleren, vooral als er onduidelijkheid of verwarring is over de koers van de organisatie.

Situaties waarin organisatieopstellingen nuttig kunnen zijn:

1. Veranderingen binnen de organisatie: Bij fusies, overnames, reorganisaties of ingrijpende veranderingen kunnen opstellingen helpen om de impact van deze veranderingen op de medewerkers en de organisatie als geheel in kaart te brengen.

2. Culturele vraagstukken: Als een organisatie moeite heeft om een gewenste cultuur te realiseren (bijvoorbeeld een cultuur van open communicatie, innovatie of samenwerking), kunnen opstellingen helpen de verborgen belemmeringen te ontdekken.

3. Leiderschap en teamontwikkeling: Wanneer een organisatie problemen heeft met leiderschap of teamdynamiek, kan een opstelling helpen om de onderliggende oorzaken van deze problemen te identificeren en het leiderschap te versterken.

4. Prestatieproblemen: Als de prestaties van een organisatie of afdeling niet naar wens zijn, kan een opstelling de factoren blootleggen die deze prestatie belemmeren, zoals onbekende conflicten of misalignments in doelen en waarden.

5. Problemen met besluitvorming: Wanneer besluitvormingsprocessen vastlopen of verward zijn, kan een opstelling de dynamiek van hoe beslissingen genomen worden zichtbaar maken en helpen om een helderder proces te ontwikkelen.

Waarom een opstelling doen als bedrijf of organisatie:

• Dieper begrip van de organisatie: Opstellingen bieden een dieper, vaak onbewust inzicht in de werking van een organisatie. Dit kan helpen om verborgen obstakels voor groei en succes te overwinnen.
• Holistische benadering: Organisatieopstellingen kijken naar het geheel, niet alleen naar afzonderlijke problemen. Dit kan een breder en duurzamer perspectief bieden voor verandering.
• Betrokkenheid van medewerkers: Omdat opstellingen vaak visueel en ervaringsgericht zijn, worden medewerkers actief betrokken bij het proces, wat kan leiden tot meer inzicht en betrokkenheid bij veranderingen.
• Systemische benadering van problemen: Problemen in een organisatie worden vaak gezien als deel van een groter systeem. Door een systemische benadering, zoals opstellingen, kunnen deze problemen vanuit verschillende invalshoeken bekeken worden.

Kortom, organisatieopstellingen kunnen bedrijven helpen bij het begrijpen en verbeteren van de onderliggende dynamieken binnen hun organisatie, wat kan leiden tot effectievere besluitvorming, een betere cultuur, en meer succes op lange termijn.

Systemisch werk is gebaseerd op het gedachtegoed van grondlegger Bert Hellinger (1925-2019). Het hoort sinds de laatste jaren bij één van de belangrijkste ontwikkelingen op gebied van advies en coaching bij persoonlijke en werkgerelateerde vraagstukken. Ondertussen heeft Hellinger zijn eigen theorie ook al wat achterhaald, waardoor er het nieuwe opstellen ontstaan is, waar onder meer Hylke Bonnema en Elmer Hendrix deze methode verder uitgewerkt hebben.